Studentenpastoraat: Het gevoel dat er iemand meeluistert

Het belang van studentenpastoraat is groter dan ooit. Jessa van der Vaart, studentenpastor in Amsterdam, legt uit waarom. De ‘eeuwige student’ komt vrijwel niet meer voor. Tegenwoordig moeten studenten in korte tijd afstuderen, hebben een baantje naast hun studie, en maken zich zorgen over de banenmarkt.

“Studenten moeten zichzelf onderscheiden van anderen om zo veel mogelijk kans op een baan te maken. Ze zijn veel bezig met de buitenkant, maar hebben nauwelijks tijd om erachter te komen wie ze zelf nou eigenlijk zijn.”

Jessa van der Vaart, namens de Protestantse Kerk studentenpastor in Amsterdam sinds november 2013, vindt het belang van het pastoraat onder studenten groter dan ooit. “Er is echt een enorme prestatiedruk, heel anders dan in de tijd toen ik studeerde. Studenten hebben amper tijd om met zichzelf bezig te zijn. Terwijl dat ook belangrijk is, zeker in de levensfase waarin zij verkeren.”

Riekje van Osnabrugge, collega van Jessa: “Docenten en studentendecanen signaleren die prestatiedruk natuurlijk ook. En voor henzelf geldt hetzelfde. Een universiteit of HBO-instelling is erop gericht om zo veel mogelijk studenten af te leveren. Het idee dat een academie er ook is voor de vorming van een student verdwijnt. Dat is zorgelijk. In het landelijk overleg van studentenpastores hebben we besproken dat we ons op dat punt in het publieke debat gaan mengen. We vinden dat we als studentenpastores ook een signalerende functie hebben.”

Gesprek stimuleren

Om studenten meer met hun binnenkant bezig te laten zijn, organiseert Jessa onder meer ‘Tafel van 12’, een maandelijkse bijeenkomst in De Nieuwe Poort aan de Amsterdamse Zuidas, waar studenten elkaar leren kennen en kunnen delen wat hen beweegt. “Uitgangspunt is dat de deelnemers zelf onderwerpen inbrengen die hen raken.” Onderwerpen waren onder meer de prestatiegeneratie en een avond over het verschil tussen ‘yolo’ (you only live once) en ‘pluk de dag’. Riekje organiseert ‘’t Diepe in’, een serie bijeenkomsten met prikkelende, persoonlijke onderwerpen zoals eenzaamheid, keuzestress en single-zijn. Ook hier is doel het onderling gesprek te stimuleren. “Steeds minder studenten groeien op met kennis van Bijbel en geloof. Ik wil hen uitdagen zichzelf en anderen vragen te stellen over de zin en onzin van het leven, over het doel en de richting van hun eigen bestaan, over hun plaats als mens in de wereld.”

Daarnaast bieden de beide studentenpastores een luisterend oor aan studenten die persoonlijk hun verhaal willen doen.

Zichtbaarheid

Het studentenpastoraat Amsterdam lijdt onder ‘onzichtbaarheid’. Vroeger was het studentenpastoraat gehuisvest in VE90 (Van Eeghenstraat 90). VE90 was een begrip. Riekje: “Toen het pand verkocht werd en ook de website met die naam werd opgeheven, raakten we de vertrouwde bekendheid kwijt. We hebben daarom een nieuwe naam bedacht en een nieuwe website gelanceerd: SPA020, afkorting van StudentenPastoraat Amsterdam en een verwijzing naar zowel het netnummer als de leeftijdscategorie van de doelgroep.” Ook moesten nieuwe netwerken ontwikkeld worden omdat er geen eigen pand meer is. Jessa: “Zo houden we bijeenkomsten in De Nieuwe Poort, maar ook bijvoorbeeld in wijkgemeenten van de Protestantse Kerk als we met hen samen iets organiseren. Dit heeft ook voordelen: we moeten partnerschappen aangaan, de boer op. Al met al hebben we ontdekt dat het in het studentenpastoraat meer dan vroeger gaat om gezichten, niet om een locatie.”

Verbinding zoeken

Het studentenpastoraat is er net zo goed voor studenten zonder als met christelijke achtergrond. Jessa: “Ik merk dat deze generatie niet anti-christendom is, Bijbel en geloven zijn heel goede gespreksonderwerpen. Om studenten over een drempel te helpen vertel ik altijd over mijn bewogenheid om dit te doen en over mijn eigen achtergrond. Ik ben zelf namelijk niet met de kerk opgegroeid. Dat heeft voordelen. Ik heb geen ballast – geen christelijke opvoeding die ik als beknellend heb ervaren – en ook geen kinderbeelden van een man met een baard op een wolk waar ik vanaf moest. Ik ben geraakt door de bijbelverhalen – die inspireren mij tot de dag van vandaag. Ik heb ze nodig in het leven.

Ik vind het heel mooi om de verbinding te zoeken met totaal geseculariseerde studenten. Hoe breng ik de bijbelse boodschap in deze tijd voor het voetlicht? En dan zo dat het voor hen betekenis heeft, dat zij er wat aan hebben.”

In het klein

Helpen waar geen helper is, dat is voor Riekje de motivatie in haar werk. “Eigenlijk is het zoals het motto van de Protestantse Kerk Amsterdam zegt: Gods liefde in de stad gestalte geven. Dat klinkt wat groots en abstract, maar zo is het voor mij wel. Die roeping heb ik in het klein als ik met studenten spreek. Tegelijkertijd wil ik naast hen staan in hun besef dat de wereld niet maakbaar is, wil ik hen laten weten dat ze niet perfect hoeven te zijn of altijd hoeven te presteren. Dat ze er mogen zijn zoals ze zijn.”

Dat kan ze het beste kwijt in de één-op-één gesprekken met studenten. “Die gesprekken geven me energie en moed. Vanwege hun veerkracht en hun onvermoede uithoudingsvermogen. Ik heb dan regelmatig het besef dat we niet met z’n tweeën zitten te praten. Dat zeg ik ook vaak: ik heb het gevoel dat iemand meeluistert.”

Janet van Dijk is communicatieadviseur in de Protestantse Kerk en redactielid Kerkinformatie